Denizli’nin Gizli Hazinesi: Çameli Pelemiri Bitki Literatürüne Kazandırıldı
Türkiye’nin zengin biyoçeşitliliği, bilim dünyasının dikkatini çekmeye devam ediyor. Denizli’nin doğal güzellikleriyle ünlü Çameli ilçesinden gelen heyecan verici bir haberle karşınızdayız. Emekli Fen Bilgisi Öğretmeni Rıfat Özdemir’in doğa yürüyüşleri sırasında keşfettiği ve uzun süren bilimsel incelemelerin ardından yeni bir tür olduğu anlaşılan bitki, artık uluslararası bilim literatüründeki yerini aldı.
‘Çameli Pelemiri’ Bilim Dünyasında: Cephalaria Cameliensis Adıyla Tanındı
Ege Üniversitesi Botanik Bahçesi ve Herbaryum Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Yıldırım ve ekibinin titiz çalışmaları sonucunda, bu benzersiz bitkiye ‘Cephalaria cameliensis’ bilimsel adı, Türkçe karşılığı olarak ise Çameli pelemiri adı verildi. Bu keşif, Türkiye florasının ne kadar zengin ve keşfedilmeyi bekleyen bir potansiyele sahip olduğunu bir kez daha gözler önüne seriyor.
Keşif Süreci ve Bilimsel Doğrulama
Yeni türün keşif hikayesi, doğa aşığı emekli öğretmen Rıfat Özdemir’in arazi gözlemleriyle başlıyor. Özdemir’in dikkatini çeken ve bölgedeki diğer bitkilerden farklı olduğunu hissettiği bitki, Prof. Dr. Hasan Yıldırım ve Akdeniz Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ramazan Süleyman Göktürk tarafından morfolojik açıdan incelendi. Yapılan detaylı analizler, bitkinin mevcut bilinen türlerle benzerlik göstermediğini ortaya koydu.
Türün akrabalarından kesin olarak ayrıldığını moleküler düzeyde kanıtlamak amacıyla Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi’nden Doç. Dr. Ergun Kaya tarafından ISSR analizleri gerçekleştirildi. Bu ileri düzey analizler, bitkinin genetik yapısının benzersizliğini doğrulayarak, Çameli pelemirinin bilimsel olarak yeni bir tür olduğunu kesinleştirdi. Elde edilen bulgular, taksonomi alanının saygın yayınlarından Phytotaxa dergisinde yayımlanarak uluslararası literatüre girdi.
Tehlike Altındaki Tür: Çameli Pelemiri’nin Yaşam Alanı ve Korunma İhtiyacı
Yapılan araştırmalar, Çameli pelemirinin yaşam alanının oldukça sınırlı olduğunu gösteriyor. Bitki, yalnızca Denizli’nin Çameli ilçesi ile Muğla’nın Fethiye ilçesi arasındaki dar bir coğrafyada, 1350 ila 1850 metre yüksekliklerdeki habitatlarda yayılış gösteriyor. Türün yaprak yapısı, çiçek özellikleri ve genel görünümü, Cephalaria saldaensis, Cephalaria dirmilensis ve Cephalaria lycica gibi yakın akraba türlerden belirgin farklılıklar taşıyor.
Ancak bu eşsiz tür, yaşam alanındaki yoğun otlatma baskısı nedeniyle ciddi bir tehdit altında. Bu durum, bilim insanlarını türün IUCN (Uluslararası Doğayı Koruma Birliği) kriterlerine göre ‘Tehlikede (EN)’ kategorisinde değerlendirilmesi yönünde öneride bulunmaya itti. Bu keşif, aynı zamanda bölgenin korunması gereken hassas ekosistemlere ev sahipliği yaptığının da bir kanıtı.
Türkiye’nin Bitki Çeşitliliği ve Çameli’nin Rolü
Prof. Dr. Hasan Yıldırım, Cephalaria cinsinin dünya genelinde yaklaşık 100 türe sahip olduğunu ve Türkiye’nin bu cins için önemli bir çeşitlenme merkezi olduğunu vurguluyor. Son keşiflerle birlikte Türkiye’deki Cephalaria türü sayısı 49’a, endemik tür sayısı ise 25’e yükseldi. Bu durum, Anadolu’nun bitki çeşitliliği açısından küresel ölçekte ne kadar değerli bir coğrafya olduğunu pekiştiriyor.
Bu önemli keşfin gerçekleşmesinde emeği geçen tüm bilim insanlarına ve doğaya duyarlı yerel halka teşekkür eden Prof. Dr. Yıldırım, Çameli’nin doğasını koruma konusundaki hassasiyetine dikkat çekti. Çameli Belediyesi ve Belediye Başkanı Cengiz Arslan’a da desteklerinden ötürü minnettarlıklarını ileten Yıldırım, bu tür keşiflerin Anadolu’nun henüz gün yüzüne çıkmamış zenginliklerini ortaya koyduğunu belirtti.
